Okolice Bluesa

W pierwszym artykule jest kilka błędów, drugi jest raczej dla zainteresowanych syntezatorami. Trzeciego nie chciało mi się czytać, ale skrobnę parę słów z własnych doświadczeń.

Wokal, gitara akustyczna i harmonijka. Jeżeli harmonijka bluesowa, to pewnie przez piec.

Napiszę krótko, choć temat obszerny, ale żeby od czegoś zacząć.

Zacznijmy od tego co dałoby najlepszy efekt, a później - po zajrzeniu do portfela - zastanówmy się gdzie kompromis będzie najmniej szkodliwy.

1) W nagraniach z wokalem On jest najważniejszy. Vocal sells the song. Czy tego chcesz czy nie. Żeby uzyskać dobry wokal, potrzebujesz:

- swobody w wykonaniu. ZERO skrępowania. Od tego zależy najwięcej.
- dość wytłumione pomieszczenie (z bardzo krótkim pogłosem),
- dobry, jak najlepszy mikrofon. Do najczęściej używanych należy np. Neumann U87 albo Brauner VM-1.
- odsłuch (słuchawki - najlepiej zamknięte). Polecam np. AKG K-271 studio albo Beyerdynamic DT-150,
- preamp mikrofonowy (Neve, Manley, Focusrite Red, WSW, UA6176),
- przetwornik A/C (karta dźwiękowa). Do dobrych należą np. Apogee Rosetta, RME.

Powyższy zestaw doskonale Ci posłuży również do nagrania gitary akustycznej.

Po trzecie, najlepszy efekt muzyczny najczęściej osiągniesz nagrywając się na żywo, czyli jednocześnie grając i śpiewając. A więc dwa dobre mikrofony się przydadzą.

Trochę edycji po czasie.

OK. Idziemy dalej. Podstawową kwestią (powinienem to właściwie postawić przed mikrofonami) jest wiarygodny odsłuch. Skąd będziesz wiedział że to wykonanie już jest dobre - a może głośniej podkład w odsłuchu i jeszcze jeden take? Żeby to wiedzieć, w normalnym studio inwestuje się bardzo dużo pieniędzy w tzw. odsłuch główny. Na to składa się pomieszczenie o w miarę liniowej charakterystyce i bardzo krótkim pogłosie i monitory główne (średniego lub dalekiego pola). Czyli reżyserka. Możesz nagrywać przez mikrofon od skype ale to Twoje uszy + dobry odsłuch rozstrzygają czy to jest to co chciałeś osiągnąć jako muzyk. Ponieważ jeśli w tych specjalnie zaprojektowanych warunkach jest dobrze - to znaczy że dobrze zabrzmi wszędzie, nawet w szczekaczce na dworcu PKS.

Wrócimy do tematu.

Wracając do tematu narzędzi studyjnych, to mamy jeszcze do nagrania Twoją harmonijkę. Jeśli grasz akustycznie, to zrobisz to tak samo jak wokal - na dobry, wielkomembranowy mikrofon pojemnościowy. A jeśli to typowa konfiguracja bluesowa, to przyda Ci się mikrofon dynamiczny, którym nagrasz swój piec do harmonijki. Shure SM57 będzie w sam raz. Nawiasem mówiąc to bardzo dobry mikrofon za swoją cenę. Przy okazji będziesz też gotowy na nagranie gitary elektrycznej w razie potrzeby. Oczywiście zakładam że instrument w składzie: harmonijka, mikrofon do niej i piec już masz.

No i został software. Tak się składa że od niedawna jest na rynku wręcz genialny program za bardzo przyzwoitą cenę, rozpowszechniany jak shareware, a kwestia zapłaty pozostaje w Twoim sumieniu. Pełen sekwencer z własnym pakietem całkiem niezłych efektów i oczywiście możliwością podłączania zewnętrznych VST. Panie i Panowie - oto ON:

http://reaper.fm

[quote="Bart Łęczycki"] jedynie muszę dokupić monitory odsłuchowe KRK rp5 ok 1500zł para - podobno rewelacja za te cenę!!quote]

polecam ten model, choć wyszedł już nowszy RP5 G2
stary bez oznaczenia G2 oczywiście używany można wyrwać za około 1000zł para

gra to tak, że kapcie spadają

Bart ten komp radzi sobie?... trochę słabowity i w zakresie RAM i procka...

Powyżej link do bardzo przystępnie napisanego artykułu z "Estrada i Studio" nie tylko o sprzęcie ale i o samym nagrywaniu i masterowaniu.

Tak się zastanawiałem nad kwestią nagrywania w podanym przez Ciebie budżecie, przypominając sobie swoje początki. W zasadzie potrzebujesz poniższych rzeczy:

1) komputer z kartą dźwiękową i DAW i jak najlepszym odsłuchem,

2) mikrofon, a najlepiej dwa,

3) preamp do mikrofonu i wzmacniacz słuchawkowy,

4) słuchawki - najlepiej zamknięte.

------------------------------------------------

ad. 1)

- Załóżmy że większość z nas ma jakiś w miarę współczesny komputer.

- Co do karty dźwiękowej moje zdanie jest takie: albo SoundBlaster z allegro za 60 zł albo RME lub wyżej. Oprócz dwóch powyższych kart miałem też M-Audio Audiophile 2496 i powiem, że różnica względem sound blastera niewielka - za to do RME - przepaść. Na SB spokojnie można ponagrywać. Ja miałem wersje uważane za najlepiej brzmiące - te z metalowymi gniazdkami.

- DAW (Digital Audio Workstation - krótko mówiąc program) - no cóż - nie widzę na razie konkurencji dla Reapera w jego cenie Chyba że ktoś już kupił jakiś DAW - np. z kartą dźwiękową. W istocie to tylko kwestia ergonomii, każdy współczesny program tego typu robi to co ma robić. Pro Tools, Cubase, Logic... co kto lubi i na co kogo stać. Tyle że, dopóki nie masz dobrego odsłuchu i mikrofonu, nie ma sensu wydawać dużych pieniędzy na program, który sam nie ma właściwie wpływu na brzmienie.

- monitory. W zasadzie poważny monitoring swoich działań (zwłaszcza kiedy dochodzi instrument basowy) daleeeko wykracza poza ten budżet. Natomiast na początek ja np. wykorzystałem domowe hifi. Udało mi się na tym nawet zrobić dwa dobre miksy. Ale uwaga! To było w starym letnim domu z bardzo dobrym (przypadkierm) pomieszczeniem, w którym dominowała goła cegła i drewno, a ściany były krzywe. W bloku już jest znacznie, znacznie gorzej.

Tutaj od razu należy się uwaga i uprzedzenie sugestii: odradzam kontrolę nagrań na słuchawkach. One oszukują, najczęściej na naszą (muzyków) korzyść. To znaczy, w efekcie, na niekorzyść, bo upiększają rzeczywistość Głośniki są niezbędne dla jakiejkolwiek wiarygodności odsłuchu. Nawet małe gówie...ka komputerowe są lepsze niż słuchawki.

ad. 2)

Mikrofon.

Poza odsłuchem, to drugie najsłabsze ogniwo budżetowego studia. Nie schodziłbym poniżej Shure'a SM58 albo 57, chyba że ktoś ma tylko 100 zł i koniecznie chce zacząć. (Jednak wtedy nie pyta o poziom techniczny nagrań.) Hm. Dobry jest Neumann U87. Potem (schodząc w dół z ceną) słyszałem dobre efekty na Rode NTK i którejś Audiotechnice (musiałbym poszukać który to był model). To jeśli chodzi o wokal. SM58 jest o tyle dobry, że jako praktykujący muzyk możesz taki już mieć na scenę. A np. Bono z U2 nagrywa przez niego również w studio. Są też znane kawałki nagrane przez SM57 (cały czas mówię o wokalu). Jakkolwiek większość oczywiście jest nagrywana przez wielkomembranowy pojemnik. PODOBNO w małej cenie niezła jest Oktava 319, ale podchodź do tej opinii ostrożnie, bo miałem raz do czynienia z tym mikrofonem i była tragedia. Może to była chińska podróba - nie wiem. Wracamy do kwestii dobrego odsłuchu - bo najczęściej sam będziesz musiał rozstrzygnąć czy dany sprzęt jest warty zakupu.

Napisałem że najlepiej 2 mikrofony. Powiem więcej - na płycie mam kawałek grany tylko na gitarze akustycznej z wokalem. I trudno byłoby mi uzyskać zadowalające brzmienie bez trzech mikrofonów, których użyłem. Ale spokojnie: mając przyzwoitego wielkomembranowca (np. Rode NTK) i SM57/58 - możesz nagrać zadowalający materiał na gitarę i głos.

Możesz powiedzieć że przecież można osobno - najpierw gitarę, później na ten sam mikrofon głos. Ja odpowiadam: spróbuj tak i tak. I porównaj. Ja tak zrobiłem i już nie próbuję nagrywać osobno

ad. 3)

Preamp(y) mikrofonowe, wzmacniacz słuchawkowy.

Jeden z najłatwiejszych zakupów moim zdaniem. Mały mikserek z dwoma pełnymi wejściami mikrofonowymi. Mówiąc "pełnymi" mam na mysli gniazdo XLR i możliwość włączenia phantomu (zasilania dla mikrofonów pojemnościowych 48V). Do tego wygodnie załatwiamy od razu sprawę zasilania słuchawek. W cenie 200 - 500 zł jest kilka sprawdzonych modeli: Behringer UB802, Soundcraft Compact 4, Phonic... Mikserek łączymy z kartą dźwiękową w obie strony: "Tape Out" na mikserku do "Line In" w karcie i drugim kablem na odwyrtkę.

Chciałbym w tym miejscu przestrzec przed naciągaczami namawiającymi na lepszy preamp mikrofonowy od wyżej wspomnianych. Faktem jest, że w dużych studiach SĄ lepsze preampy. Ale gwarantuję, że 99,99% populacji nie będzie w stanie odróżnić preampu Behringera od Neve na dobrym odsłuchu, nie wspominając o przeciętnym odsłuchu, nie wpominając o preampie za kilkaset zł (nie pytajcie ile kosztuje preamp Neve). Namawianie właściciela domowego studia wartego łącznie 2 - 3 tys. na lepszy preamp jest zwykłym złodziejstwem! W takim studiu jest parę duuuużo słabszych punktów. Powstał cały rynek naciągaczy oferujących preampy lampowe i tranzystorowe za 100, 200, 300, 400... itd. zł - każdy mający przenieść Wasze produkcje w inny świat i dać im tchnienie prawdziwego studia. Nie dajcie się nabrać! - tchnienie prawdziwego studia to przede wszystkim:

- dobry muzyk
- dobry instrument
- dobry mikrofon

Cała reszta, łącznie z preampem może być amatorska. Dobry realizator - mając 3 powyższe - poradzi sobie nawet w piwnicy a i tak wszystkim kapcie spadną w wrażenia. Podobny rynek naciągaczy rozwinął się wśród naiwnych audiofili, którzy z zapałem godnym lepszej sprawy testują i kupują kable zasilające grubości węża ogrodowego za stosowne do ich wyglądu pieniądze - a nawet są już audiofilskie kable podtynkowe!! Podczas kiedy akustyka ich pokoju przypomina poczekalnię dworcową...

ad. 4)

Słuchawki.

Też w sumie prosta sprawa: Jeśli masz już dobry odsłuch i mikrofon - polecam AKG K271 albo Beyerdynamic DT-150. A jeśli budżet cienki - AKG K-55 też wystarczą.

OK. Nagrałeś gitarę i wokal. Są zasadniczo 3 efekty, których potrzebujesz żeby zrobić miks:

1) EQ z filtrem górnoprzepustowy (HPF)
2) kompresor
3) pogłos

ad. 1)

W zasadzie - żeby uniknąć przykrych niespodzianek, powinieneś uciąć w dole wszystko czego nie słyszysz na swoich monitorach. Średniej klasy monitory (4 - 10 tys. zł) w dobrej reżyserce są wiarygodne gdzieś od 40 - 50 Hz. Słabe monitory - 100 - 200 Hz. Poniżej tego nie wiesz co się dzieje, a to co słyszysz jest wypadkową możliwości Twoich głośników i modów (dudnienia) pomieszczenia. Dlatego w amatorskich warunkach miksowanie utworów z basem jest na 99% skazane na porażkę. Chyba że masz szczęście i pokój, którym dysponujesz jest podobny do mojej starej chałupy (patrz wcześniejszy post). I do tego masz dość dobre głośniki.

Większość DAW (w tym Reaper) ma wbudowany swój EQ, który na początek w zupełności wystarczy.

ad. 2)

99% wokali zyskuje na kompresji. Każdy kompresor vst, z którym miałem do czynienia miał preset dla wokalu, który też na początek się sprawdzi. Warto pobawić się ewentualnie parametrem treshold żeby znaleźć optymalny próg zadziałania.

Na początek polecam darmowy Classic Compressor:

http://www.kjaerhusaudio.com/classic-compressor.php

ad. 3)

Pogłos. Zasadniczo używane są 2 (lub 2,5 - zależy jak liczyć ) rodzaje pogłosów: room i plate/hall. Czyli krótki - imitujący ambiens pomieszczenia i długi. Często w dobrym studio, zamiast używać sztucznych 'roomów' - oprócz bliskich mikrofonów ustawia się też dalsze, ambiensowe. Dzięki temu mamy możliwość dodania naturalnego ambiensu pomieszczenia do nagrania. Oczywiście musimy dysponować sensownym pomieszczeniem. Do sztucznego pogłosu typu room dobrze się nadaje darmowy Classic Reverb:

http://www.kjaerhusaudio.com/classic-reverb.php

Przy dłuższych pogłosach dobrze broni się darmowy SIR. Nie wdając się w szczegóły techniczne, oprócz samej wtyczki musimy w tym przypadku ściągnąć też pakiet impulsów - łatwe do znalezienia w sieci.

Tip przy ustawianiu pogłosu: po wstępnym dodaniu reverbu na głośnikach, warto na chwilę założyć słuchawki (jeśli mamy w miarę dobre). Łatwiej na nich wykryć anomalie pogłosowe - niestety tanie pogłosy mają swoje ograniczenia, dlatego doradzam ostrożność w ich aplikowaniu. Jeśli przesadzimy, nasze nagranie będzie trącić prowincjonalnym domem kultury z lat 80.